Dodenlantaarn
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een dodenlantaarn is een bouwwerk, vaak in de vorm van een smalle toren of zuil, geplaatst op kerkhoven of begraafplaatsen, met bovenaan een opening voor een lichtbron.
Omschrijving
Oorspronkelijk diende een dodenlantaarn in de Middeleeuwen om het kerkhof te verlichten en mogelijk boze geesten of grafrovers te weren. Een andere uitleg is dat het licht symbool stond voor God of Christus, of diende als gids voor de zielen van overledenen. Het gebruik was vooral wijdverbreid in Frankrijk (Lanterne des morts), waar ze vaak de vorm hadden van een gemetselde toren. In Nederland kwamen ze in diverse vormen voor, soms als lage toren, op een paal of geïntegreerd in een muur. Na de Reformatie nam het gebruik van brandende lantaarns op kerkhoven af, hoewel het aan het sterfhuis nog enige tijd voorkwam.
Functie en Symboliek
De functie van een dodenlantaarn is onderwerp van verschillende interpretaties. Populaire verklaringen zijn onder meer het weren van demonen en de duivel, het voorkomen van grafschennis door dieven of het simpelweg bieden van licht op een donkere plek. Vanuit christelijk oogpunt kan het licht symbool staan voor God of Christus, of dienen om de zielen van overledenen de weg te wijzen. Het aansteken van een lantaarn aan het sterfhuis kon symbool staan voor het uitgedoofde leven.
Vormen en Voorkomen
Dodenlantaarns komen voor in verschillende uitvoeringen. In Frankrijk zijn ze vaak gemetselde, slanke torens met openingen bovenaan. In Nederland waren de vormen diverser, variërend van lage torens tot lantaarns op palen of geïntegreerd in kerk- of kerkhofmuren. Een lantaarn aan het sterfhuis kon ook als dodenlantaarn worden beschouwd.
Vergelijkbare termen
Graflicht
Gebruikte bronnen: