Deksel
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een deksel is een afdekplaat of sluitstuk dat gebruikt wordt om een opening in bijvoorbeeld een put, koker of bak af te sluiten en te beschermen tegen invloeden van buitenaf.
Omschrijving
In de bouwkunde wordt een deksel veelvuldig toegepast om toegangspunten zoals inspectieputten, rioolputten of technische ruimtes af te sluiten. Dit voorkomt indringing van vuil, water of onbevoegden en biedt tegelijkertijd eenvoudige toegang voor onderhoud of inspectie. Deksels worden vervaardigd uit diverse materialen, zoals gietijzer, beton, kunststof of staal, afhankelijk van de beoogde toepassing en de vereiste belastbaarheid. Zo zijn gietijzeren deksels geschikt voor zware verkeersbelasting, terwijl kunststof deksels vaker worden ingezet bij lichtere toepassingen. Composiet deksels, gemaakt van gegoten composiet met glasvezel, zijn sterk, lichtgewicht en bestand tegen corrosie. Voor een esthetische afwerking, bijvoorbeeld in een oprit of terras, kunnen tegel- of klinkerdeksels worden toegepast waarin bestrating kan worden geplaatst. Deze kunnen voorzien zijn van een rubberen dichting om waterindringing en geuroverlast te minimaliseren. Deksels worden ook gebruikt om te voorkomen dat vuil in leidingen komt tijdens bouwwerkzaamheden, zoals een speciedeksel op PVC buizen. Daarnaast worden deksels ingezet voor het afsluiten van centraaldozen in betonbouw om te voorkomen dat betonwater, specie of gruis binnendringt.
Materialen en Toepassingen
Deksels zijn verkrijgbaar in verschillende materialen, elk met specifieke eigenschappen voor diverse toepassingen. Gietijzeren deksels zijn robuust en geschikt voor zware belastingen, zoals in wegen en industriële gebieden. Ze zijn bestand tegen omgevingsinvloeden zoals strooizout, hoewel oppervlakkige oxidatie (roest) kan voorkomen. Aluminium deksels bieden een strakke afwerking en zijn lichter en minder vatbaar voor roest dan gietijzer. Kunststof en composiet deksels zijn licht van gewicht, corrosiebestendig en worden gebruikt voor zowel residentiële als commerciële toepassingen. Composiet deksels, versterkt met glasvezel, zijn oersterk en toch licht genoeg om handmatig te openen. Ze zijn beschikbaar in diverse verkeersklassen, van A15 (voetgangers/fietsers) tot F900 (zeer zware belastingen zoals op vliegvelden). Betonnen deksels worden vaak gebruikt in combinatie met betonnen putten, onder andere in grasvelden. Stalen deksels worden onder meer toegepast bij stekkenbakken in betonconstructies. In de elektrotechniek worden deksels gebruikt voor het afsluiten van installatie- en centraaldozen.
Vormen en Kenmerken
Putdeksels zijn verkrijgbaar in diverse vormen en afmetingen. Ronde deksels komen veel voor bij rioolputten, mede omdat deze, in tegenstelling tot vierkante deksels, niet diagonaal in de opening kunnen vallen. Vierkante en rechthoekige deksels zijn ook beschikbaar. Gangbare formaten van putdeksels variëren, bijvoorbeeld van 30x30 cm tot grotere afmetingen. Tegel- en klinkerdeksels zijn speciaal ontworpen om onopvallend in bestrating opgenomen te worden. Sommige deksels zijn voorzien van een antislip-profiel om uitglijden te voorkomen. Voor toepassingen waar geurhinder een rol speelt, zoals bij septische putten, zijn geurdichte deksels met een dubbele dichting beschikbaar. Deksels kunnen tevens worden uitgerust met sloten of beveiligingsmechanismen en in specifieke RAL-kleuren worden geleverd. Scharnierende deksels vergemakkelijken de toegang tot de onderliggende put of ruimte.
Vergelijkbare termen
Putdeksel
Gebruikte bronnen: