Cromlech
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een cromlech is een prehistorisch bouwwerk, vaak een steencirkel, bestaande uit grote, rechtopstaande stenen (megalieten).
Omschrijving
De term cromlech komt oorspronkelijk uit het Welsh, waarbij 'crom' gebogen en 'lech' steen betekent, of uit het Bretons/Wales 'crom' (gebogen) en 'llech' (platte steen). De Engelse benaming hiervoor is 'stone circle'. Cromlechs worden voornamelijk aangetroffen in West- en Noord-Europa, waaronder op de Britse Eilanden, in Bretagne (Frankrijk), en in het zuiden van Scandinavië. Ook op het Iberisch Schiereiland, met name in Portugal en Baskenland, zijn cromlechs te vinden.
Deze monumenten dateren over het algemeen uit het late neolithicum en de vroege bronstijd. Over het precieze doel van cromlechs bestaat veel speculatie. Ze hadden ongetwijfeld een religieuze functie en veel steencirkels vertonen een duidelijke relatie met astronomische verschijnselen, wat suggereert dat ze ook als kalender gebruikt kunnen zijn. Daarnaast worden steencirkels soms aangetroffen op grafvelden.
De bouw van cromlechs vereiste aanzienlijke inspanning. Lokaal beschikbaar gesteente werd uitgehakt door met wiggen scheuren in het gesteente te slaan. De grote stukken steen werden vervolgens met touwen, boomstammen en veel mankracht naar de bouwplaats vervoerd en rechtop geplaatst. De grootte en het aantal stenen variëren per cromlech, waarbij de meeste bestaan uit 4 tot 60 stenen.
Voorbeelden
Bekende voorbeelden van cromlechs zijn Stonehenge in Engeland en de megalithische cirkels van Carnac in Frankrijk. De Cromeleque dos Almendres in Portugal is de grootste steencirkel op het Iberisch Schiereiland en een van de grootste in Europa. In Baskenland wordt een type steencirkel 'harrespil' genoemd, waarvan de bouw wordt toegeschreven aan de Jentil.
Vergelijkbare termen
Stone circle
Gebruikte bronnen: