Craquelé
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een patroon van fijne barstjes of scheurtjes aan het oppervlak van een materiaal, zoals glazuur, verf, pleisterwerk of beton.
Omschrijving
Craquelé kenmerkt zich door een willekeurig mozaïekvormig patroon van barstjes of haarscheurtjes. Dit kan zowel opzettelijk worden gecreëerd voor een esthetisch effect, bijvoorbeeld bij craquelé-glas of specifiek glazuur op keramiek, als onbedoeld ontstaan door veroudering, materiaalspanningen of omgevingsinvloeden. Bij beton kan craquelé verschijnen als barsten van de betonhuid aan het oppervlak, soms met losse deeltjes, en kan dit wijzen op onvolkomenheden tijdens de bouwfase, zoals overmatig verdichten of een niet-vochtabsorberende bekisting. In verf of pleisterwerk kunnen gebogen scheuren of een 'landkaart'-patroon duiden op materiaalkrimp tijdens verharding of droging, beïnvloed door factoren als snelle droging of de samenstelling van het pleisterwerk. Bij oudere vernislagen op bijvoorbeeld schilderijen kan craquelé ontstaan door veroudering.
Oorzaken en voorkomen in de bouw
Craquelé in bouwmaterialen kan diverse oorzaken hebben. Bij beton kan het ontstaan door onvolkomenheden tijdens het storten, zoals overmatig verdichten van de betonspecie of het gebruik van een niet-vochtabsorberende bekisting. Ook uitdrogingskrimp kort na de bouw kan leiden tot scheuren. In pleisterwerk kunnen gebogen scheuren en craquelé ontstaan door materiaalkrimp als gevolg van verharding en/of droging, waarbij factoren als snelle of langzame droging, de ondergrond en de pleistersamenstelling een rol spelen. Bij metselwerk kunnen scheuren, waaronder mogelijk craquelé patronen, wijzen op onderliggende problemen zoals zetting van de fundering. Bij het renoveren van platte daken met coatings kan een bestaand craquelé-patroon in de oude dakbedekking juist zorgen voor een betere hechting van de nieuwe coating.
Craquelé als esthetisch effect
Naast een ongewenst verschijnsel, kan craquelé ook bewust worden toegepast als decoratieve techniek. Bij keramiek kan de pottenbakker een craquelé glazuur creëren door materialen voor de scherf en het glazuur te gebruiken die niet perfect bij elkaar passen. Bij glas kan craquelé-glas worden geproduceerd door het warme, geblazen glas plotseling in koud water onder te dompelen, waarna het opnieuw wordt verwarmd en gekoeld. Dit resulteert in fijne haarscheurtjes aan het oppervlak die een decoratieve structuur geven.
Vergelijkbare termen
Scheurtjespatroon
Gebruikte bronnen: