Commandantshuis
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een commandantshuis is een gebouw dat dient als woning en soms werkruimte voor een commandant, vaak in een militaire context of bij een kamp.
Omschrijving
Historisch gezien was een commandantshuis de residentie van de hoogste militaire autoriteit in een fort, garnizoen of kamp. Deze gebouwen konden variëren in architectuur, van villa-achtige panden tot meer functionele bouwwerken. De locatie kon binnen de muren van een fort zijn of in de directe nabijheid. Commandantshuizen zijn te vinden bij diverse militaire complexen en kampen. Een voorbeeld is de commandantswoning bij Kamp Westerbork, die oorspronkelijk gebouwd werd als directeurswoning en later diende als woning voor de kampcommandant. Ook op andere locaties, zoals op de Dam in Amsterdam (voormalig) of bij militaire terreinen, kwamen of komen commandantshuizen voor.
Voorbeelden en Huidige Status
Verschillende voormalige commandantshuizen hebben een nieuwe bestemming gekregen. Zo dient het voormalige commandantshuis in Kamp Beverlo als museum. De commandantswoning in Kamp Westerbork, een rijksmonument, is geconserveerd onder een glazen overkapping en is niet publiek toegankelijk van binnen vanwege de staat van het pand, maar wel van buitenaf te bezichtigen. In Roermond is een commandantshuis van cultuurhistorische waarde waar archeologisch onderzoek is verricht. Het Commandantshuis op het Marineterrein in Amsterdam is een dienstwoning met een indeling voor representatie en privévertrekken. Bronbeek in Arnhem heeft een voormalige commandantswoning op het landgoed dat nu onderdeel is van een museum en tehuis voor oud-militairen.
Architectuur en Bouw
De architectuur van commandantshuizen kon variëren. Het voormalige Commandantshuis op de Dam in Amsterdam was een rechthoekig blok met drie bouwlagen in classicistische stijl. De commandantswoning in Kamp Westerbork was oorspronkelijk een houten villa. Het Commandantshuis in Schwerin wordt beschreven als een voorbeeld van neoklassieke architectuur met kenmerkende elementen zoals ronde bogen en siergevels. De commandantswoning op het Marineterrein in Amsterdam wordt getypeerd als jaren zestig villabouw met een kubusvormig bakstenen gebouw. De bouw van deze huizen werd soms uitgevoerd door architecten en viel onder verantwoordelijkheid van diensten zoals de Rijksgebouwendienst.
Gebruikte bronnen: