Capillariteit
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Capillariteit is een natuurkundig verschijnsel waarbij een vloeistof, zoals water, in nauwe ruimtes of 'haarbuisjes' in materialen omhoog kan bewegen, soms tegen de zwaartekracht in, door een combinatie van adhesie-, cohesiekrachten en oppervlaktespanning.
Omschrijving
In de bouwkunde is capillariteit een belangrijk fenomeen, met name in poreuze materialen zoals baksteen, beton en pleisterwerk. Het treedt op wanneer water via kleine kanaaltjes (capillairen of poriën) in het materiaal wordt gezogen. De capillaire werking is de resultante van de aantrekkingskracht tussen de vloeistof en de wanden van de capillairen (adhesie), de onderlinge aantrekkingskracht tussen de vloeistofmoleculen (cohesie) en de oppervlaktespanning van de vloeistof. De hoogte tot waar het vocht kan stijgen, hangt af van factoren zoals de diameter van de poriën, de porositeit van het materiaal, de verdamping aan het oppervlak en de aanwezigheid van zouten. Kleinere poriën leiden over het algemeen tot een hogere capillaire stijghoogte. Capillariteit kan leiden tot problemen met opstijgend vocht in muren en funderingen, wat schade kan veroorzaken zoals afbrokkelend pleisterwerk, zoutuitbloeiingen en schimmelvorming.
Capillariteit in bouwmaterialen
Capillaire werking in bouwmaterialen wordt ook wel optrekkend vocht genoemd. Materialen die in contact staan met vochtige grond of water nemen door capillariteit vocht en zouten op. De hoeveelheid opgenomen vocht wordt beïnvloed door de porositeit van het materiaal, de verdeling van de poriën en de mogelijkheden tot droging. Bouwmaterialen zijn hygroscopisch, wat betekent dat ze onder bepaalde omstandigheden vocht uit de lucht kunnen opnemen. Bij materialen met een gemiddeld kleine diameter van de capillairen kan water hoger stijgen, maar de hoeveelheid getransporteerd water is dan kleiner vanwege een grotere stromingsweerstand. Zouten in het vocht kunnen de schade verergeren.
Voorkomen en bestrijden van capillariteit
Om problemen door capillariteit te voorkomen, worden in de bouw vaak waterkerende lagen toegepast, zoals bitumen of folies in funderingen of muren. Bij bestaande bouw kan optrekkend vocht bestreden worden door muren te injecteren of impregneren met vochtwerende middelen. Het succes hiervan hangt af van factoren zoals de indringdiepte van het middel en de overlapping van de behandelde zones.
Vergelijkbare termen
Opstijgend vocht
Gebruikte bronnen: