Breeuw
Laatst bijgewerkt: 27-12-2025
Definitie
Breeuwen is een traditionele techniek om kieren tussen houten planken van scheepshuiden, scheepsdekken en sluisdeuren waterdicht te maken en de constructie te verstevigen. De term 'breeuw' kan zowel verwijzen naar het gebruikte vulmateriaal als naar het resultaat van het breeuwproces.
Omschrijving
De techniek van het breeuwen, ook wel kalfaten genoemd, richt zich op het opvullen van de naden tussen houten delen die blootstaan aan water. Het proces omvat het aanbrengen van 'werk' – uitgeplozen touw, traditioneel van natuurlijke vezels zoals hennep, manilla of katoen – in de naden. Dit werk wordt met een breeuwhamer en een stomp breeuwijzer of breeuwbeitel stevig in de V-vormige groef tussen de planken geslagen. Het stompe gereedschap voorkomt dat de vezels worden doorgesneden. Na het inbrengen van de vezels wordt de naad afgedicht met een strijkmiddel zoals pek, teer of, in modernere toepassingen, bitumenkit. De effectiviteit van breeuwen berust op het opzwellen van de natuurlijke vezels bij vochtopname, waardoor een zelfdichtend effect ontstaat. Behalve waterdichting draagt breeuwen ook bij aan de stijfheid van de constructie door de planken stevig tegen elkaar te drukken, wat beweging voorkomt.
Toepassingen en Materialen
Hoewel breeuwen vooral geassocieerd wordt met de maritieme sector voor het dichten van houten schepen, wordt het ook toegepast in de waterbouwkunde voor sluisdeuren. In zeldzame gevallen is de techniek ook gebruikt om wanden of vloeren van natuursteen waterdicht te maken. Historisch gezien werd ook mos als 'breeuwsel' gebruikt, vastgezet met latten of twijgen en ijzeren krammen. Voor het vullen van de naden werd van oudsher geteerde hennep of katoen gebruikt, geleverd in strengen of rollen. Tegenwoordig worden voor de afwerking van de gevulde naden ook flexibele materialen zoals rubberpasta of bitumenproducten gebruikt, die langer veerkrachtig blijven en goed hechten aan nieuw hout. Een minder bekende toepassing is het tijdelijk opvullen van de groef van een trambaan met touw, bijvoorbeeld tijdens speciale evenementen.
Gebruikte bronnen: