Bolwoning
Laatst bijgewerkt: 27-12-2025
Definitie
Een bolwoning is een experimenteel woningtype dat bestaat uit een bolvormige constructie, veelal van glasvezelversterkt cement of beton, geplaatst op een cilindervormige voet.
Omschrijving
Bolwoningen zijn ontworpen om een alternatieve en energiezuinige manier van wonen te bieden, met een focus op organische vormen en een harmonieuze interactie met de natuur. De ronde vorm van de woning is bedoeld om de wind er beter omheen te laten stromen, wat kan bijdragen aan energiebesparing voor verwarming. De bekendste voorbeelden zijn vijftig woningen die in 1984 in de wijk Maaspoort in 's-Hertogenbosch werden gebouwd. Deze woningen, ontworpen door kunstenaar en architect Dries Kreijkamp, werden gerealiseerd als onderdeel van een overheidsprogramma voor experimentele woningbouw.
Ontwerp en Indeling
De bolwoningen in 's-Hertogenbosch hebben een diameter van ongeveer 5,5 meter en rusten op een prefab betonnen cilinder met een diameter van circa 3 meter, waarin zich meestal een berging en technische installaties bevinden. De bol zelf bestaat uit twee halve bollen van glasvezelversterkt cement of beton, vaak met isolatiemateriaal. Binnenin de bol is de ruimte verdeeld over meerdere niveaus: de woonkamer bevindt zich doorgaans bovenin, de slaapkamers onderin, en de badkamer en toilet zijn op een tussenniveau geplaatst. De woningen zijn voorzien van ronde, zogenaamde patrijspoortramen, die zorgen voor natuurlijk licht en een panoramisch uitzicht. Hoewel het woonoppervlak relatief beperkt is (variërend van ongeveer 25 tot 55 m²), biedt de indeling een unieke woonervaring voor huishoudens van één tot twee personen.
Erkenning en Uitdagingen
Oorspronkelijk werden de bolwoningen gefinancierd met subsidies voor experimentele woningbouw, ingesteld door de Nederlandse overheid in de jaren zestig. Het doel was om innovatieve, betaalbare en duurzame architectuur te stimuleren. Kreijkamp's visie was gebaseerd op het idee dat mensen zich prettiger voelen in ronde, organische vormen dan in traditionele vierkante huizen. Echter, de bolvorm bracht ook uitdagingen met zich mee, zoals een beperkt bruikbaar oppervlak voor meubels door de holle wanden en de specifieke akoestiek. Sommige vroege versies ondervonden ook problemen met scheurvorming in het beton. Desondanks zijn de bolwoningen geliefd en worden ze continu bewoond, wat hun status als gemeentelijk monument in 's-Hertogenbosch onderstreept. Ze trekken nog steeds bezoekers uit binnen- en buitenland vanwege hun unieke architectuur en futuristische uitstraling.
Gebruikte bronnen: