Bocagelandschap
Laatst bijgewerkt: 27-12-2025
Definitie
Een bocagelandschap is een gesloten of halfopen landschapstype dat wordt gekenmerkt door een mozaïek van kleine, onregelmatige percelen die worden afgeschermd door een dicht netwerk van natuurlijke elementen zoals heggen, houtwallen, houtkanten, muurtjes, graften en bomenrijen.
Omschrijving
Het bocagelandschap, ook wel heggenlandschap of coulisselandschap genoemd, kenmerkt zich door een kleinschalige structuur waar het zicht vaak sterk wordt belemmerd door de weelderige perceelrandbegroeiing. Deze landschappen zijn veelal heuvelachtig en komen voor in onder andere Normandië, delen van Vlaanderen (zoals de Voerstreek en het Land van Herve) en het Zuid-Limburgse Heuvelland. Historisch gezien waren bocagelandschappen vaak de uitkomst van een subsistentie-georiënteerde landbouw, waarbij boeren meerdere teelten combineerden en de afscheidingen functies hadden als veekering en houtleverancier. Ze worden beschouwd als waardevolle, oude cultuurlandschappen met een unieke combinatie van landschaps-, erfgoed- en natuurwaarden.
Kenmerken en Ecologische Waarde
Typerend voor een bocagelandschap is de aanwezigheid van vele kleine landschapselementen zoals houtkanten, struweel en poelen, met een minimale dichtheid van 7,5 tot 10 kilometer houtkanten en hagen per vierkante kilometer landschap. Deze elementen creëren een diversiteit aan habitats en fungeren als broedplaatsen en ecologische verbindingszones voor diverse flora en fauna, waaronder soorten als de Sleedoornpage, Geelgors en Hazelworm. De hagen en houtwallen beschermen percelen tegen bodemerosie, met name in heuvelachtige gebieden, en beïnvloeden het microklimaat door als windbrekers te dienen. Dit zorgt voor ideale omstandigheden voor verschillende diersoorten zoals vogels, amfibieën en vlinders.
Bedreigingen en Behoud
De laatste decennia staan bocagelandschappen onder druk en verdwijnen ze snel als gevolg van moderne landbouwmethoden, mechanisatie, schaalvergroting van percelen, en verstedelijking. Intensivering van de landbouw, inclusief het gebruik van kunstmest, pesticiden en het verwijderen van heggen voor grotere machines, heeft geleid tot een afname van de ecologische waarde. Er zijn echter initiatieven en samenwerkingsverbanden, zoals het Grenzeloos Bocageland, die zich inzetten voor het behoud en herstel van dit waardevolle landschap. Deze projecten richten zich op het versterken van landschappelijke en natuurlijke lijnen, het bevorderen van biodiversiteit en het ontwikkelen van duurzaam waterbeheer, om zo de identiteit en kwaliteit van het landschap voor toekomstige generaties te waarborgen.
Gebruikte bronnen: