Berlage
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Hendrik Petrus Berlage (1856-1934) was een invloedrijke Nederlandse architect en stedenbouwkundige die wordt beschouwd als de grondlegger van de moderne architectuur in Nederland.
Omschrijving
H.P. Berlage werd in 1856 geboren in Amsterdam. Hoewel hij aanvankelijk kunstschilder wilde worden, bleek zijn talent meer in de architectuur te liggen. Omdat een geschikte opleiding in Nederland ontbrak, studeerde hij van 1875 tot 1878 bouwkunde aan de Technische Hogeschool in Zürich. Daar kwam hij in contact met architecten die zich afzetten tegen de in die tijd gangbare neostijlen met overdadige decoraties. Mede hierdoor ontwikkelde Berlage een eigen, rationele stijl, gekenmerkt door soberheid, eerlijk materiaalgebruik (waarbij de constructie zichtbaar mocht zijn) en functionele decoratie. Zijn werk en ideeën hadden grote invloed op latere Nederlandse architectuurstromingen, zoals de Amsterdamse School en het Nieuwe Bouwen. Naast gebouwen ontwierp Berlage ook interieurs, meubels, gebruiksvoorwerpen en grafisch werk, strevend naar een 'totaalkunstwerk'. Hij was tevens actief als stedenbouwkundige en maakte uitbreidingsplannen voor onder andere Amsterdam-Zuid en Den Haag.
Bekende werken
Tot de bekendste bouwwerken van Berlage behoren de Beurs van Berlage in Amsterdam (voltooid in 1903), die als een sleutelwerk in de moderne Nederlandse architectuur wordt gezien en een breuk betekende met de 19e-eeuwse neostijlen. Andere belangrijke ontwerpen zijn het Jachtslot Sint Hubertus op de Hoge Veluwe en het Kunstmuseum Den Haag, dat door Berlage zelf als zijn meesterwerk werd beschouwd, hoewel hij de oplevering in 1935 niet meer meemaakte. De Beurs van Berlage wordt gezien als een 'gesamtkunstwerk', waarbij architectuur gecombineerd werd met schilder-, beeldhouw- en dichtkunst door samen te werken met diverse kunstenaars.
Invloed en waardering
Berlage wordt breed erkend als een van de meest invloedrijke Nederlandse architecten van de twintigste eeuw. Zijn theorieën en stijl inspireerden diverse architectonische groeperingen, waaronder de Amsterdamse School, De Stijl en het Functionalisme. Hij ontving in 1932 de prestigieuze RIBA Royal Gold Medal. Zijn werk en geschriften bleven invloedrijk en droegen bij aan de ontwikkeling van nieuwe bouwtechnieken en materialen.
Vergelijkbare termen
Rationalisme
Gebruikte bronnen: