Belfort
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een belfort is een middeleeuwse stadstoren, vaak bij een stadhuis of markthal, die diende als symbool van stedelijke vrijheid en macht, en vaak uitgerust was met klokken.
Omschrijving
Belforten werden voornamelijk vanaf de 13e eeuw gebouwd in welvarende steden in Noordwest-Europa, met een sterke concentratie in Vlaanderen en Noord-Frankrijk. Deze torens, qua hoogte vergelijkbaar met kerktorens, benadrukten de stedelijke autonomie. Naast het bevatten van stadsklokken voor tijdsaanduiding, publieke bekendmakingen en waarschuwingen bij gevaar zoals brand of een vijandelijke aanval, fungeerden belforten ook als opslagplaats voor belangrijke stadsdocumenten (zoals privileges en stadsrechten), de stadskluizen en soms als gevangenis. Ze konden ook een rol spelen als verdedigingswerk en wachttoren. De bouw van een belfort toonde de welvaart en macht van de stedelijke burgerij, aangezien voorheen alleen de vorsten en de kerk dergelijke grote gebouwen konden financieren.
Etymologie
Het woord 'belfort' is afgeleid van het Oudfranse 'beffroi', wat oorspronkelijk 'belegeringstoren' of 'wachttoren' betekende. Via volksetymologie is het woord geassocieerd geraakt met 'bel' (klok) en 'fort' (burcht, versterking). Een oudere vorm is 'belfroot'.
Bouw en Verspreiding
Belforten konden vrijstaande gebouwen zijn of deel uitmaken van een groter complex met bijvoorbeeld een stadhuis of lakenhallen. De oudste stenen belforten dateren uit de 12e eeuw en vertonen gelijkenissen met kasteeltorens. Later werden de torens slanker gebouwd. Vrijwel alle nog bestaande belforten bevinden zich in België en Noord-Frankrijk, met één bekend Nederlands belfort in Sluis en enkele andere Nederlandse klokkentorens met een vergelijkbare symbolische functie.
Werelderfgoed
Een groep van 56 belforten in België en Frankrijk is erkend als UNESCO Werelderfgoed vanwege hun historische en culturele waarde als symbool van stedelijke vrijheid.
Vergelijkbare termen
Klokkentoren
Gebruikte bronnen: