Barst
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een barst, ook wel scheur genoemd, is een naad of breuk in een materiaal.
Omschrijving
Barsten kunnen in diverse bouwmaterialen voorkomen, zoals beton, metselwerk en hout. Ze kunnen ontstaan door verschillende oorzaken, waaronder mechanische spanning, thermische werking (uitzetten en krimpen door temperatuurverschillen), krimp tijdens het drogingsproces, of problemen met de fundering. De vorm en richting van een scheur kunnen vaak een indicatie geven van de oorzaak. Zo kunnen rechtlijnige scheuren duiden op een oorzaak vanuit de ondergrond, terwijl gebogen scheuren, zoals craquelé, vaak ontstaan door krimp tijdens verharding en/of droging. Bij metselwerk kunnen scheuren ook ontstaan door ongelijke zetting, roestend ijzer, overbelasting, of het ontbreken van goed functionerende lateien of dilataties. In beton worden barsten en scheuren over het algemeen onderscheiden op basis van diepte, waarbij barsten dieper doordringen en scheuren meer aan de oppervlakte liggen. De aanwezigheid van barsten kan de veiligheid en esthetiek van een constructie aantasten en leiden tot vochtinslag. Het is daarom belangrijk om de oorzaak van de scheurvorming te achterhalen voordat tot herstel wordt overgegaan.
Oorzaken en Soorten Scheuren
Scheuren in bouwmaterialen kunnen diverse oorzaken hebben. Bij metselwerk kunnen funderingsproblemen, thermische werking, roestend ijzer, overbelasting, en onvoldoende of ontbrekende lateien of dilataties leiden tot scheurvorming. In beton ontstaan scheuren vaak door krimp tijdens het uitharden (zoals plastische krimpscheuren) of door thermische krimp. Overbelasting kan eveneens scheuren in beton veroorzaken. Specifieke soorten scheuren zijn onder andere krimpscheuren, zetscheuren, zakscheuren, ringscheuren en spanningsscheuren. Craquelé is een specifiek patroon van kleine barstjes aan het oppervlak, vaak veroorzaakt door krimp of een afwijkende samenstelling van de toplaag. Het patroon van de scheuren kan helpen bij het identificeren van de oorzaak; zo duiden diagonale scheuren in een buitengevel vaak op funderingsproblemen of grondverzakkingen.
Herstel en Preventie
Voordat scheuren worden hersteld, is het cruciaal om de onderliggende oorzaak vast te stellen en aan te pakken om te voorkomen dat de scheuren terugkeren. Afhankelijk van de oorzaak en de grootte van de scheur zijn verschillende herstelmethoden mogelijk. Kleine scheuren tot 2 mm diepte in metselwerk kunnen geïnjecteerd worden met een geschikte mortel. Bij grotere scheuren kan inboeten (vervangen van beschadigde delen) noodzakelijk zijn. Bij scheuren veroorzaakt door thermische werking kan een scheur als een natuurlijke dilatatie worden beschouwd en gedicht worden met flexibel materiaal. Bij roestend ijzer dat scheurvorming veroorzaakt, moet het ijzerwerk behandeld of vervangen worden. Bij overbelasting moet de oorzaak worden weggenomen of de constructie worden versterkt. Voor beton zijn er specifieke reparatiemethoden beschikbaar, zoals het vullen van barsten en scheuren. Polyurethaan systemen kunnen geringe scheuren in beton overbruggen. Preventieve maatregelen omvatten onder meer het correct toepassen van dilatatievoegen om spanningen door temperatuurverschillen en andere belastingen op te vangen.
Vergelijkbare termen
Scheur
Gebruikte bronnen: