Amsterdam-Rijnkanaal
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Het Amsterdam-Rijnkanaal is een belangrijk scheepvaartkanaal in Nederland dat het IJ in Amsterdam verbindt met de Waal bij Tiel en de Lek bij Wijk bij Duurstede, en een cruciale waterweg vormt tussen de Amsterdamse haven en het Ruhrgebied in Duitsland.
Omschrijving
Het Amsterdam-Rijnkanaal is een van de drukst bevaren kanalen ter wereld en speelt een essentiële rol in de Nederlandse infrastructuur voor goederentransport en waterbeheer. Het kanaal is 72 kilometer lang, met een breedte van 100 tot 120 meter en een diepte die varieert van 6 tot 9 meter, en lokaal tot 4 meter bevaarbaar is voor schepen. Het werd tussen 1931 en 1952 aangelegd ter vervanging van het Merwedekanaal, dat niet meer voldeed aan de eisen van de groeiende scheepvaart. Het kanaal verbindt het IJ in Amsterdam met de Waal bij Tiel en heeft een aftakking, het Lekkanaal, naar de Lek bij Wijk bij Duurstede. De aanleg omvatte de verbreding van het Merwedekanaal tussen Amsterdam en Utrecht en de aanleg van een nieuw kanaalpand naar Wijk bij Duurstede. Na de Tweede Wereldoorlog werden de werkzaamheden voltooid en op 21 mei 1952 werd het kanaal officieel geopend. Naast scheepvaart, waarbij jaarlijks ongeveer 100.000 schepen passeren, heeft het kanaal ook een functie in waterbeheer, onder andere voor de aan- en afvoer van zoetwater.
Geschiedenis
De aanleg van het Amsterdam-Rijnkanaal vloeide voort uit de beperkingen van eerdere waterverbindingen tussen Amsterdam en de Rijn, zoals de Keulse Vaart en het Merwedekanaal. Het Merwedekanaal voldeed aan het begin van de 20e eeuw niet meer door de toename van het scheepvaartverkeer en de steeds grotere schepen, wat leidde tot lange wachttijden bij sluizen. Verschillende plannen voor een verbeterde verbinding werden overwogen. In 1931 werd besloten tot de aanleg van het Amsterdam-Rijnkanaal, naar een plan waarbij het waterpeil tussen Amsterdam en de Lek op één niveau werd gebracht om sluizen te vermijden en vaartijd te verkorten. De aanleg startte in 1931, maar werd vertraagd door de economische crisis en de Tweede Wereldoorlog. Veel van het grondwerk werd in de jaren '30 als werkverschaffing uitgevoerd. In 1952 was het kanaal voltooid en werd het geopend, waarbij het bestaande Merwedekanaal deels werd verbreed en een nieuw kanaalpand werd gegraven.
Functies en beheer
Het Amsterdam-Rijnkanaal heeft meerdere belangrijke functies. De voornaamste is die van hoofdvaarweg voor de binnenvaart, met een directe verbinding tussen de Amsterdamse haven en het Ruhrgebied in Duitsland. Het kanaal is geschikt voor grote schepen en vierbaksduwvaart. Naast transport dient het kanaal ook voor waterbeheer. Het maakt deel uit van een watersysteem dat overtollig water afvoert en in tijden van droogte juist zoetwater aanvoert voor gebieden in Utrecht, Noord-Holland en Zuid-Holland. Het kanaal staat in open verbinding met het brakke tot zoute Noordzeekanaal, waardoor aanvoer van zoetwater nodig is om verzilting van het zoetwaterbuffer in het Amsterdam-Rijnkanaal te voorkomen. Beheer en onderhoud, waaronder baggerwerkzaamheden en renovatie van sluizen en bruggen, zijn cruciaal voor de veiligheid, doorstroming en functionaliteit van het kanaal. Rijkswaterstaat is de beheerder van het kanaal.
Gebruikte bronnen: