Afkalving
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Afkalving is het proces waarbij grond of delen van een constructie afbrokkelen, wegglijden of wegspoelen, vaak door de invloed van water, erosie of zwaartekracht.
Omschrijving
Afkalving, ook wel inscharen of inglijden genoemd, is het in elkaar zakken of inglijden van oevers van waterlopen. Dit kan optreden doordat bestanddelen van de oever ter hoogte van de waterspiegel oplossen in het water door stroming of golfslag, waardoor de erboven gelegen grond afbrokkelt, valt of wegglijdt. Afkalving kan in verschillende situaties voorkomen, zoals bij dijken, taluds en oevers die blootstaan aan waterstromen of andere erosieve krachten zoals wind en regen. Bij dijken kan afkalving aan de buitenzijde optreden, bijvoorbeeld als het waterpeil snel daalt na hoogwater. Dit kan leiden tot het instorten van het buitentalud. Overloop van water over de dijk kan ook erosie en afkalving van de kruin en het binnentalud veroorzaken. Bij veenweidegebieden kan afkalving ontstaan door een combinatie van fysische krachten (golven, stroming, zwaartekracht) en biogeochemische processen waarbij veen afbreekt en verzadigd raakt met water, waardoor de structuur verloren gaat en het gemakkelijk wegspoelt. Te intensief baggeren kan ook afkalving veroorzaken.
Oorzaken en Gevolgen
Afkalving kan diverse oorzaken hebben, waaronder erosie door stromend water en golfslag, snelle peilfluctuaties van water, wegzakken van de vooroever, en het te zwaar belasten van de grond naast de oever. Intensieve natte periodes, met name na droogte, kunnen ook bijdragen aan afkalving in veengebieden. De gevolgen van afkalving zijn onder meer het verlies van land, verminderde draagkracht van de bodem, verslechtering van de waterkwaliteit door aanwas van nutriënten, verlies van biodiversiteit en hogere kosten voor beheer en onderhoud. Bij dijken en taluds kan afkalving leiden tot instabiliteit en in extreme gevallen tot verzakkingen of doorbraken.
Preventie
Afkalving kan worden tegengegaan door het aanbrengen van oeverbeschermingen, zoals beschoeiingen. Beschoeiingen zijn constructies van bijvoorbeeld hout of staal die de oever beschermen tegen afkalven en de stabiliteit van de waterkant verbeteren. Ook het plaatsen van dammen, zoals kribben en strekdammen, kan afkalving verminderen door de stroomsnelheid parallel aan de oever te verlagen. In veenweidegebieden kan afkalving worden voorkomen door de oever fysiek te beschermen tegen golfslag en stroming, en door een flauw talud te creëren waar oeverbeschermende vegetatie kan groeien. Rust op de oever en vegetatie met een dicht en stevig wortelstelsel dragen ook bij aan een stabiele oever.
Vergelijkbare termen
erosie
Gebruikte bronnen: